Covid-19 Μέρος Α: Μαθήματα Οικονομίας

pop eyed, diptyque part 1, by Apostolis Rizos, 2018-2020

Covid-19 Μέρος Α:  Μαθήματα Οικονομίας

από τον Tomaso Ferrando*

δημοσιεύτηκε στο Critical Legal Thinking

Διάρκεια ανάγνωσης: 5-6 λεπτά

Μετάφραση:  Άντα Τρουλλάκη

Επιμέλεια: Σταυρούλα Γιαριτζίδου

Κείμενο ήχου-αφήγηση: Χάρης Παυλίδης

Ας μην γελιόμαστε:

Δεν υπάρχει τίποτα το εξωγενές και το συμμετρικό

στην παγκόσμια οικονομική ύφεση 

The Translation Project · Covid-19 Μέρος Α: Μαθήματα Οικονομίας

Στις 23 Ιανουαρίου το lockdown 60 εκατομμύριων ανθρώπων στην επαρχία Χουμπέι της Κίνας είχε ήδη προκαλέσει βαρύ πλήγμα στην παγκόσμια προσφορά και διακίνηση αγαθών. Κι αυτό αποδεικνύεται από το δεδομένο ότι σύμφωνα με υπολογισμούς του CNBC, στη Χουμπέι παράγεται σχεδόν το 80% του Α.Ε.Π. της Κίνας. Ολόκληρο τον Φλεβάρη, οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού που εξαρτιόνταν από κινεζικές πρώτες ύλες σημείωσαν καθυστέρηση, ανακατεύθυναν τις εμπορικές στρατηγικές, απέτυχαν να ανεφοδιάσουν τα ράφια τους και ανέβαλαν τις προβλεπόμενες ημερομηνίες παράδοσης. 

Στα τέλη του Φλεβάρη, η σοβαρότητα της εξάπλωσης του Κορονοϊού άρχισε να γίνεται εμφανής στην Ιταλία και την υπόλοιπη Ευρώπη. Αν και το οικονομικό «κύμα» που προκλήθηκε από  την απώλεια παραγωγής αγαθών στην Κίνα φάνταζε αρχικά βραχυπρόθεσμο, πυροδότησε τελικά ένα μακροπρόθεσμο τσουνάμι. Αυτό συνδύαζε στοιχεία μειωμένης παγκόσμιας παραγωγής αγαθών, οικονομικό μαρασμό και ραγδαία πτώση της ζήτησης. 

Απαντώντας σε αυτή την απειλή, κυβερνήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο επέβαλαν «lockdown». Πρόκειται για το μόνο μέτρο που εγγυάται, ως έναν βαθμό, τη διατήρηση της «κοινωνικής απόστασης» και περιορίζει την επιβάρυνση των (συχνά μη επαρκώς χρηματοδοτούμενων και εξοπλισμένων) συστημάτων υγείας. Καθώς γράφεται αυτό το άρθρο, περισσότεροι από τρία δισεκατομμύρια άνθρωποι είναι αντιμέτωποι με έκτακτα μέτρα, που έχουν ληφθεί, ώστε να αναχαιτιστεί η εξάπλωση του ιού. Θα βαυκαλιζόμασταν ωστόσο, αν εθελοτυφλούσαμε απέναντι στο γεγονός ότι τα lockdown έχουν μετατρέψει μια βιολογική απειλή σε εκτεταμένη κοινωνικοοικονομική θύελλα.

Σε ολόκληρο τον πλανήτη, εκατομμύρια άνθρωποι χάνουν τις δουλειές τους, αλλά και τις πηγές εισοδήματός τους με πρωτοφανείς ρυθμούς. Έπειτα από μερικές μόνο εβδομάδες lockdown, εργαζόμενα και αυτοαπασχολούμενα άτομα έρχονται αντιμέτωπα με εξώσεις, ανεπάρκεια τροφίμων, απώλεια βιοτικών πόρων, ενδοοικογενειακή βία και ένα σύνολο καταστάσεων που ενδέχεται να οδηγήσουν σε κοινωνική αστάθεια και διάχυτη ταραχή. Επιπροσθέτως, άνεργα άτομα που εξαρτιόνταν από την οικογένειά τους ή τα συσσίτια, και παρέμεναν υγιή χάρη στις εθελοντικές δράσεις κ.λπ., βλέπουν τώρα τις ζωές τους να ανατρέπονται. Από την άλλη, επιχειρήσεις προϊόντων με χαμηλή ζήτηση, αλλά και επιχειρήσεις σε αναστολή, κινδυνεύουν να μην εξοφλήσουν τα δάνειά τους, να χάσουν την πρόσβαση στην αγορά, να εξαντλήσουν τις προμήθειές τους και να φτάσουν σε μια οικονομική κατάσταση που θα εμποδίσει τη μελλοντική αποκατάσταση της δραστηριότητάς τους. 

Όσο κυνικό και αν ακούγεται, ο αριθμός των θυμάτων του ιού ίσως τελικά μπει σε δεύτερη μοίρα, μπροστά στη μακροπρόθεσμη ανεργία, την κοινωνικοοικονομική ανασφάλεια και την εντατικοποίηση της ενδοκρατικής και διακρατικής ανισότητας.

 

Η ανάγκη για ουσιαστική και ταχεία κρατική και δημόσια παρέμβαση στην οικονομία είναι πλέον εμφανής. Επικεφαλής κρατών και Υπουργείων Οικονομικών, διοικητικά στελέχη κεντρικών και περιφερειακών τραπεζών και πλήθος πανεπιστημιακών και ειδικών σε όλο τον κόσμο συμφωνούν πως δεν υπάρχουν περιθώρια για τσιγγουνιές και λιγοψυχία, και πως οι δημόσιες αρχές καλούνται με τη σειρά τους «να βρουν ένα εμβόλιο» για τις ατομικές και συλλογικές κοινωνικοοικονομικές συνέπειες της βιολογικής πανδημίας. Στις χώρες του βορείου ημισφαιρίου, οι δημόσιες χρηματοδοτικές ενισχύσεις θα ξεπεράσουν δυνητικά την ένεση ρευστότητας που δόθηκε μετά την κατάρρευση της Επενδυτικής Τράπεζας Lehman Brothers. 

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, υπογράφτηκε στις 27 Μαρτίου πακέτο οικονομικής ανάκαμψης, ύψους 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Το πακέτο αυτό περιλαμβάνει: άμεση αποζημίωση φυσικών προσώπων, ύψους 1.200 δολαρίων, επιπρόσθετη οικονομική αρωγή στον άνεργο πληθυσμό, 259 εκατομμύρια δολάρια για το “Emergency Food Assistance Program”, 77 δισεκατομμύρια δολάρια για επιχορηγήσεις, δάνεια ή εγγυήσεις δανείων στην αεροπορική βιομηχανία, καθώς και πρόγραμμα δανεισμού ύψους 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων, για την ενίσχυση των επιχειρήσεων της Main Street και των κατασκευαστικών εταιριών.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ανακοινωθεί μία συντονισμένη παρέμβαση, η οποία, ωστόσο, δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί. Τα Υπουργεία Οικονομικών της Ευρώπης και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμφωνούν πλέονπως έχουν δημιουργηθεί οι συνθήκες για την ενεργοποίηση της «γενικής ρήτρας διαφυγής». Επιτρέπουν ως εκ τούτου στα Κράτη-Μέλη να παρεκκλίνουν από τις δημοσιονομικές απαιτήσεις, που θα ίσχυαν κανονικά στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού δημοσιονομικού πλαισίου. Ειδικότερα:

• Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει ανακοινώσει ένα σχέδιο αγοράς εθνικών ομολόγων, ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ. Πράγματι, προκειμένου να υποστηριχθεί η κατασκευή νέων υποδομών, βρίσκεται σε  εξέλιξη η «Πρωτοβουλία Επενδύσεων για την Αντιμετώπιση του Κορονοϊού» (αξίας 37 δισεκατομμυρίων ευρώ).

• Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας έχει ανακοινώσει την πρόθεσή του να δανείσει το ποσό των 410 δισεκατομμυρίων ευρώ στα Κράτη-Μέλη, αλλά δεν έκανε-ακόμη- καμία αναφορά στις διαδικασίες που θα ακολουθηθούν.

 

Στο μεταξύ, μεμονωμένα κράτη επιχειρούν να σχεδιάσουν τα δικά τους πακέτα διάσωσης. Με τις δικές τους δυνάμεις επιχειρούν να αξιοποιήσουν ποικίλους συνδυασμούς κρατικών εγγυήσεων, εγγυημένων δανείων και δημοσιονομικών μέτρων, ώστε να αποφύγουν την πιθανή κοινωνική κατάρρευση. 

pop eyed, diptyque, by Apostolis Rizos, 2018-2020

Ας προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε την παρούσα συνθήκη με μία αναλογία που περιλαμβάνει τον Τιτανικό. Εάν βρισκόμασταν στον Τιτανικό, ίσως να περιμένατε ότι οι φορείς χάραξης πολιτικής και οι οικονομικοί σύμβουλοι της Ευρώπης και της Αμερικής θα ήταν η εύπορη αριστοκρατία που θα έσπευδε πρώτη στις σωσίβιες λέμβους. Ξανασκεφτείτε το! Αυτό που θα έκανε σε πρώτη φάση, θα ήταν διαφορετικό. Σας καλώ φανταστείτε λοιπόν αυτήν την αριστοκρατία στην πρώτη της αντίδραση αμέσως μετά τη σύγκρουση με το παγόβουνο. Στέκεται στο κατάστρωμα του πλοίου, ισχυριζόμενη πως ο θόρυβος από τη σύγκρουση ήταν απλώς ένα «τράνταγμα». Χαμογελώντας προσφέρει οικονομικά κίνητρα στο επιβατικό κοινό (μεμονωμένα άτομα ή και εταιρίες) για να συνεχίσουν τον χορό, το φαγητό, τη χαρτοπαιξία και να απολαύσουν το υπόλοιπο της διαδρομής. Όλο αυτό βέβαια προτού, σε δεύτερη φάση, όντως πηδήξει στις σωσίβιες λέμβους.

Πώς είναι δυνατόν, για ακόμα μία φορά, μία κρίση να μην μας διδάσκει τίποτα σχετικά με τα εγγενή και συστημικά όρια του οικονομικού μας συστήματος; Πώς είναι δυνατόν, ύστερα από τη Lehman Brothers, το κίνημα “Occupy Wall Street” και τον ισχυρισμό ότι τα δημόσια κονδύλια δεν θα μπορούσαν να ενισχύσουν την οικονομία, να αδυνατούμε σήμερα να συνειδητοποιήσουμε το προφανές: ότι η οικονομία μας έχει ήδη επιβιβαστεί στον Τιτανικό, έχει συγκρουστεί με το παγόβουνο και κινδυνεύει να βυθιστεί σε μία κοινωνική και περιβαλλοντική δίνη; Η απάντηση είναι απλή: καλούμαστε να βαυκαλιστούμε συλλογικά πως, αυτή τη φορά, «τα πράγματα είναι διαφορετικά». 

Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, ο στόχος είναι ένας: να δεχτούν το πλήγμα και να αφήσουν την οικονομία, όπως την ξέραμε, να ευδοκιμήσει ξανά. Το πακέτο μέτρων εκατέρωθεν είναι αξιόλογου μεγέθους και δικαιολογείται λόγω της ραγδαίας αποδιάρθρωσης της οικονομίας παγκοσμίως. Μολαταύτα, ο πανικός που γεννά η βιολογική και κοινωνική κρίση εγκυμονεί κινδύνους: ενδέχεται να θολώσει το βλέμμα μας και να μας αποτρέψει από το να στοχαστούμε λογικά τις επιπτώσεις και τη σημασία του τρόπου με τον οποίο διαχειριζόμαστε την οικονομική ύφεση και τις πιθανές λύσεις. Το ίδιο ισχύει τόσο σε περιφερειακό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο πλανητικό μας χωριό, είμαστε όλοι συνδεδεμένοι: οικονομίες, κοινωνίες, ανθρώπινες ζωές. 

Καλώς ήλθατε στον 21ο αιώνα. 

Συνεχίζεται…

Ημερομηνία πρώτης δημοσίευσης: 8 Απριλίου 2020

Πηγή:https://criticallegalthinking.com/2020/04/08/lets-not-be-fooled-theres-nothing-external-symmetrical-in-the-global-economic-downturn/

*Σύντομο βιογραφικό σημείωμα: 

Ο Tomaso είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Οικονομικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Warwick. Η ακαδημαϊκή του έρευνα επικεντρώνεται στον ρόλο των δικηγόρων και της νομικής δομής στην κατασκευή και παγίωση της διεθνικής αγροδιατροφικής αλυσίδας εταιριών που βασίζεται στις εξής πρακτικές: την εμπορευματοποίηση, την ανισότητα, τις πολλαπλές εκμεταλλεύσεις, τις υπερβάσεις, τη μη βιωσιμότητα και την εξατομίκευση. Η Ουτοπία του περιλαμβάνει ένα μέλλον όπου τα τρόφιμα θα αποτελούν κοινό αγαθό, ενώ στα πιο πρόσφατα έργα του κάνει λόγο για τη δυνατότητα συλλογικής διαχείρισης του επισιτιστικού συστήματος, και τις επιπτώσεις του eco-labeling.