Lockdown: Η ζωή μας ως μαραθώνιος

ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

Lockdown: Η ζωή μας ως μαραθώνιος

Masters and servants, oil on canvas, 2020, Rania Emmanouilidou

 

Lockdown: Η ζωή μας ως μαραθώνιος

από την Dr. Aisha S. Ahmad*

δημοσιεύτηκε στο The Chronicle of Higher Education

Διάρκεια ανάγνωσης: 8-10 λεπτά

Μετάφραση: Όλγα Σινανίδη & Δώρα Ψωμά

Επιμέλεια: Άννα Γκόνη

Κείμενο ήχου-αφήγηση: Άντα Τρουλλάκη

   

Κατά την περίοδο της κρίσης που διανύουμε λόγω του Covid-19, μεταξύ των ατόμων του ακαδημαϊκού και φιλικού μου περιβάλλοντος, έχω παρατηρήσει μία κοινή, εσφαλμένη κατά τη γνώμη μου, αντίδραση. Παλεύουν μανιωδώς για να επιβάλλουν μια αίσθηση κανονικότητας, σπεύδουν να πραγματοποιήσουν διαδικτυακά μαθήματα, διατηρώντας αυστηρό χρονοδιάγραμμα εργασιών, και να δημιουργήσουν μοντεσσοριανούς εκπαιδευτικούς πίνακες για το παιδί τους στο τραπέζι της κουζίνας. Ο ευσεβής τους πόθος; Ευελπιστούν να δουλέψουν εντατικά για ένα σύντομο διάστημα μέχρι τα πράγματα να γυρίσουν στην κανονικότητα. Εύχομαι σε όποιον ακολουθεί αυτό το μονοπάτι «Καλή τύχη και υγεία».

Προσωπικά, όμως, ως κάποια που έχει βιώσει κρίσεις σε διάφορα μέρη του πλανήτη, αυτό που διακρίνω πίσω από την εν λόγω πίεση για παραγωγικότητα, είναι μία επικίνδυνη διαπίστωση. Η απάντηση στην ερώτηση που κάνουν όλοι, «Πότε θα τελειώσει όλο αυτό;», μολονότι είναι εύκολη και προφανής, φαντάζει ολότελα δύσπεπτη. Η απάντηση είναι: ποτέ.

Οι παγκόσμιες καταστροφές αλλάζουν τον κόσμο και αυτή η πανδημία μοιάζει πολύ με έναν μεγάλο πόλεμο. Διότι, ακόμη και αν περιοριστεί η κρίση του Covid-19 μέσα σε λίγους μήνες, η κληρονομιά αυτής της πανδημίας θα ζει μαζί μας για χρόνια, ίσως και δεκαετίες. Θα αλλάξει τον τρόπο που μετακινούμαστε, δημιουργούμε, μαθαίνουμε και συνδεόμαστε. Για να το πω πιο απλά: δεν υπάρχει κανένας τρόπος να συνεχιστούν οι ζωές μας σαν να μην είχε συμβεί ποτέ αυτό. Και έτσι, ενώ ενδεχομένως να αισθάνεστε καλά προς το παρόν, είναι ίσως άσκοπο να πέσετε με τα μούτρα σε μία φρενίτιδα δραστηριότητας ή να σας γίνει έμμονη ιδέα η ακαδημαϊκή παραγωγικότητα. Αν το κάνετε ήδη αυτό, ξανασκεφτείτε το. Βρίσκεστε σε άρνηση! Η συναισθηματικά και πνευματικά υγιής αντίδραση είναι να προετοιμαστούμε να αλλάξουμε για πάντα.

Το υπόλοιπο του άρθρου είναι ένας οδηγός επιβίωσης

Συνάδελφοί από όλο τον κόσμο μου έχουν ζητήσει να μοιραστώ τις εμπειρίες μου για την προσαρμογή σε συνθήκες κρίσης. Φυσικά, είμαι απλώς ένας άνθρωπος, που αγωνίζεται όπως όλοι οι άλλοι να προσαρμοστεί στην πανδημία. Ωστόσο, έχω εργαστεί και έχω ζήσει σε περιόδους πολέμων, βίαιων συγκρούσεων, φτώχειας και καταστροφής σε πολλά μέρη του πλανήτη. Έχω βιώσει ελλείψεις τροφίμων και εξάρσεις ασθενειών, καθώς και μακρές περιόδους κοινωνικής απομόνωσης, περιορισμένης κυκλοφορίας και εγκλεισμού. Έχω, μάλιστα, διεξαγάγει βραβευμένη έρευνα υπό εξαιρετικά δύσκολες -σωματικά και ψυχολογικά- συνθήκες και μακαρίζω την παραγωγικότητα και την πρόοδο της ακαδημαϊκής μου σταδιοδρομίας.

Ως τέτοιος άνθρωπος λοιπόν, μοιράζομαι μαζί σας τις ακόλουθες σκέψεις εν τω μέσω αυτής της δύσκολης περιόδου, με την ελπίδα να βοηθήσουν τον ακαδημαϊκό κλάδο, αλλά και το ευρύ κοινό, να προσαρμοστούν σε συνθήκες κακουχίας. Κρατήστε ό,τι σας εκφράζει και αγνοήστε τα υπόλοιπα.

Στάδιο Πρώτο: Ασφάλεια

Οι πρώτες λίγες μέρες και εβδομάδες σε καθεστώς κρίσης είναι καθοριστικές. Θα πρέπει να αφήσετε αρκετό χώρο και χρόνο στον εαυτό σας, ώστε να προσαρμοστείτε πνευματικά. Είναι απολύτως φυσιολογικό να νιώθετε ότι χάνεστε και να αισθάνεστε άσχημα στην αρχή αυτής της μεταβατικής περιόδου. Θεωρήστε θετικό το γεγονός ότι δεν είστε σε άρνηση, και επιτρέψτε στον εαυτό σας να διαχειριστεί το άγχος. Κανένας λογικός άνθρωπος δεν αισθάνεται καλά κατά τη διάρκεια μίας παγκόσμιας καταστροφής, οπότε να είστε -κατά μία έννοια- ευγνώμονες αν βιώνετε αισθήματα δυσφορίας. Σε αυτό το στάδιο, προσωπικά θα επικεντρωνόμουν στη διατροφή, στην οικογένεια, στα φιλικά πρόσωπα και ίσως στη φυσική μου κατάσταση. (Δεν λέω βέβαια ότι θα φτάσετε σε επίπεδο ολυμπιακού αθλητισμού τις επόμενες δύο εβδομάδες, οπότε μην έχετε παράλογες προσδοκίες από το σώμα σας).

Στη συνέχεια, αγνοήστε όλα τα άτομα που κάνουν εδώ και μέρες δημοσιεύσεις για την παραγωγικότητα τους στα social media. Δεν βλάπτει αν ξυπνάτε στις 3 τα ξημερώματα. Δεν πειράζει αν ξεχάσατε να φάτε μεσημεριανό και αν δεν μπορείτε να κάνετε μάθημα γιόγκα μέσω Zoom. Είναι εντάξει αν δεν έχετε ασχοληθεί με εκείνη την αίτηση επανεξέτασης για την υποβολή του χειρόγραφου που ετοιμάζατε εδώ και τρεις εβδομάδες.

Αγνοήστε τα ποστ αυτών που δείχνουν ότι γράφουν με συνέπεια εργασίες και εκείνων που παραπονιούνται ότι δεν μπορούν να γράψουν εργασίες. Τα άτομα αυτά τραβάνε τον δικό τους δρόμο και εσείς τον δικό σας. Κόψτε με λίγα λόγια τον θόρυβο!

Και βγάλτε από το μυαλό σας ότι αποτύχατε! Αφήστε στην άκρη όλες εκείνες τις εντελώς μάταιες σκέψεις που έχετε για το «τι-θα-πρέπει-να-κάνω-τώρα». Αντ' αυτού, εστιάστε στη σωματική και ψυχολογική σας ασφάλεια. Η πρώτη σας προτεραιότητα κατά τη διάρκεια αυτής της πρώιμης περιόδου κρίσης πρέπει να είναι η ασφάλεια του σπιτιού σας. Πάρτε τα αναγκαία εφόδια για το ντουλάπι της κουζίνας σας, καθαρίστε το σπίτι σας και καταστρώστε ένα συντονισμένο οικογενειακό πρόγραμμα. Επιχειρήστε να εμπλακείτε σε ρεαλιστικές συζητήσεις με τα αγαπημένα σας πρόσωπα, για να είστε σε ετοιμότητα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Αν έχετε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο που εργάζεται σε θέση της λεγόμενης «πρώτης γραμμής» και εκτίθεται αυτές τις μέρες σε κίνδυνο, στρέψτε την ενέργειά σας σε αυτό το πρόσωπο και υποστηρίξτε το, θεωρώντας αυτή τη συμβουλή ως πρώτη σας προτεραιότητα. Αναγνωρίστε τις ανάγκες του και, στη συνέχεια, καλύψτε αυτές τις ανάγκες, στον βαθμό που μπορείτε.

Θα σας πρότεινα επίσης να δημιουργήσετε ομάδες συνεργασίας, όχι μόνο εντός σπιτιού, αλλά και εκτός. Ειδικά για τα άτομα που μένουν μόνα, αυτή η συμβουλή είναι σημαντική. Ανεξάρτητα λοιπόν από τη μορφή της οικογένειάς σας, θα χρειαστείτε μία ομάδα εκτός σπιτιού για τις εβδομάδες που ακολουθούν. Σχεδιάστε στρατηγικές για κοινωνική σύνδεση με ορισμένα μέλη της οικογένειάς σας και του φιλικού σας κύκλου, διατηρώντας παράλληλα τη φυσική απόσταση σύμφωνα με τις οδηγίες των αρχών για τη δημόσια υγεία. Εντοπίστε τα ευπαθή άτομα και βεβαιωθείτε ότι έχουν ενταχθεί στην ομάδα και ότι προστατεύονται.

Ο καλύτερος τρόπος για να δημιουργήσετε μια τέτοια ομάδα είναι να υπάρχει καλή συνεργασία και ενσυναίσθηση· ποια πρωτοβουλία μπορείτε να πάρετε ώστε να διασφαλίσετε ότι κανένα άτομο δεν νιώθει μοναξιά; Αν δεν μεριμνήσουμε την ψυχολογική και φυσική μας κατάσταση, η εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων φυσικής απόστασης δεν θα είναι εφικτή. Είναι ώρα λοιπόν να δημιουργήσετε ένα λειτουργικό και ασφαλές σύστημα κοινωνικής προστασίας για κάθε άνθρωπο.

Στάδιο Δεύτερο: Πνευματική Μεταβολή

Μόλις έχετε εξασφαλίσει τα απαραίτητα μέτρα προστασίας για τον εαυτό σας και την ομάδα σας, θα αισθανθείτε μεγαλύτερη σταθερότητα, το μυαλό και το σώμα σας θα προσαρμοστούν και τότε θα είστε σε θέση να αναζητήσετε πιο απαιτητικές προκλήσεις. Προϊόντος του χρόνου, ο εγκέφαλός σας θα συγχρονιστεί με τις νέες συνθήκες κρίσης ενώ η ικανότητά σας να κάνετε υψηλότερου επιπέδου εργασίες θα επανέλθει.

Αυτή η πνευματική μεταβολή θα σας δώσει τη δυνατότητα να επιστρέψετε στην παραγωγική ακαδημαϊκή καριέρα σας, ακόμη και κάτω από ακραίες συνθήκες. Ωστόσο, μην βιαστείτε ή μην προδικάσετε την αλλαγή νοοτροπίας σας, ειδικά εάν δεν έχετε βιώσει ποτέ ξανά κάποια καταστροφή. Μία από τις πιο σχετικές δημοσιεύσεις που είδα στο Twitter (από τον συγγραφέα Troy Johnson) ήταν η εξής: «Ημέρα 1 της Καραντίνας: “Θα διαλογιστώ και θα κάνω σωματική άσκηση”. Ημέρα 4: *ρίχνει το παγωτό στα μακαρόνια*» -είναι αστείο, αλλά αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα.

Τώρα, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να εγκαταλείψουμε το φαινομενικό  και να ασπαστούμε το αυθεντικό. Η ουσιαστική πνευματική μεταβολή προϋποθέτει ταπεινότητα και υπομονή. Εστιάστε στην πραγματική εσωτερική αλλαγή. Αυτές οι ανθρώπινες αλλαγές θα είναι ειλικρινείς, ακατέργαστες στην αρχή, αποκρουστικές, ελπιδοφόρες κατά καιρούς αλλά και απογοητευτικές, όμορφες ωστόσο και θεϊκές. Και θα είναι πιο αργές απ’ ό,τι έχει συνηθίσει ο επιμελής ακαδημαϊκός χώρος. Να είστε αργοί. Επιτρέψτε στην κρίση -για λίγο- να σας αποπροσανατολίσει. Αφήστε την να αλλάξει τον τρόπο σκέψης σας για τον κόσμο. Επειδή ο κόσμος είναι το δικό μας αέναο δημιούργημα. Ας αφήσουμε αυτήν την τραγωδία να καταρρίψει όλες τις στρεβλές εικασίες μας και ας μας δώσει το θάρρος για τολμηρές νέες ιδέες.

Στάδιο Τρίτο: Αγκαλιάστε τη Νέα Πραγματικότητα

Στην άλλη πλευρά αυτής της αλλαγής, ο υπέροχος, δημιουργικός, ευέλικτος εαυτός σας «θα είναι ακόμα εκεί». Όταν πλέον θα πατάτε γερά στα πόδια σας, φτιάξτε ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα που να δίνει προτεραιότητα στην ασφάλεια των δικών σας ανθρώπων και, στη συνέχεια, χαράξτε τα χρονικά όρια για τις διάφορες κατηγορίες των υποχρεώσεών σας: 1) διδασκαλία 2) διοικητικά καθήκοντα και 3) έρευνα-συγγραφή. Κάνετε πρώτα τα εύκολα καθήκοντα και ανοίξτε τον δρόμο για τα δυσκολότερα. Ξυπνήστε νωρίς. Τα διαδικτυακά μαθήματα γιόγκα και crossfit θα είναι ευκολότερα σε αυτό το στάδιο.

Τα πράγματα θα αρχίσουν να είναι πιο φυσιολογικά. Η δουλειά θα έχει, επίσης, περισσότερο νόημα, και θα νιώθετε πιο άνετα να αλλάξετε ή να ακυρώσετε κάποια τρέχουσα «ανειλημμένη υποχρέωση». Εδώ θα αναδυθούν νέες ιδέες, ιδέες που ίσως να μην γεννιούνταν εάν ακόμα βρισκόσασταν σε άρνηση. Συνεχίστε να αγκαλιάζετε τον νέο τρόπο σκέψης σας. Να έχετε πίστη σε αυτή τη φιλοσοφία και να υποστηρίζετε την ομάδα σας.

Ο μαραθώνιος ξεκίνησε! Πρέπει να καταλάβετε βέβαια ότι αυτό που βιώνουμε είναι ένας μαραθώνιος και όχι ένας αγώνας ταχύτητας. Αν τρέξετε πολύ γρήγορα στην αρχή, θα εξουθενωθείτε μέχρι το τέλος του μήνα. Προετοιμαστείτε ψυχολογικά, καθώς η γενικευμένη κρίση του COVID-19, με όποια μορφή της, ενδέχεται να συνεχιστεί για 12 έως 18 μήνες, ακολουθούμενη από αργή ανάκαμψη. Εάν λήξει νωρίτερα, θα είναι μία ευχάριστη έκπληξη. Αυτή τη στιγμή, εργαστείτε για την εδραίωση της ηρεμίας, της παραγωγικότητας και της ευεξίας σας υπό συνθήκες «συνεχούς» καταστροφής.

Δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια πόσο καιρό θα διαρκέσει αυτή η κρίση. Δεν θέλουμε να υπάρχει ούτε μία κενή θέση στο οικογενειακό τραπέζι των Χριστουγέννων. Αυτή η αβεβαιότητα μάς τρελαίνει.

Φυσικά, θα υπάρξει μια μέρα που η πανδημία θα τελειώσει. Θα αγκαλιάσουμε τα φιλικά μας πρόσωπα και τα άτομα της γειτονιάς μας. Θα επιστρέψουμε στις αίθουσες διδασκαλίας και στα αγαπημένα μας στέκια. Τα σύνορά μας τελικά θα ανοίξουν πάλι, και θα επιτραπεί η ελεύθερη κυκλοφορία. Οι οικονομίες μας θα ανακάμψουν σταδιακά από τις επικείμενες κρίσεις.

Ωστόσο, είμαστε μόνο στην αρχή αυτού του μαραθώνιου. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν συμφιλιωθεί με το γεγονός ότι ο κόσμος έχει αλλάξει ήδη. Ορισμένα μέλη ΔΕΠ αισθάνονται αποπροσανατολισμένα και ίσως να νιώθουν ενοχές για το γεγονός ότι δεν είναι σε θέση να γράψουν αρκετά ή να διδάξουν ηλεκτρονικά μαθήματα για το σύνολο της φοιτητικής κοινότητας. Άλλοι αξιοποιούν τον χρόνο τους στο σπίτι για συγγραφή επιστημονικών άρθρων και σημειώνουν ρεκόρ ερευνητικής παραγωγικότητας. Όλα αυτά είναι «ηχορύπανση»- άρνηση και αυταπάτη. Και αυτή τη στιγμή, η άρνηση καθυστερεί την πορεία μας προς την αποδοχή. Αλλά αυτή ακριβώς «η αποδοχή» είναι που θα μας επιτρέψει να επαναπροσδιορίσουμε τη θέση μας σε αυτή τη νέα πραγματικότητα.

Στην αντίπερα όχθη αυτού του ταξιδιού προς την αποδοχή μάς περιμένει η ελπίδα και μια πιο ευέλικτη εκδοχή του εαυτού μας. Τότε θα ξέρουμε ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε, ακόμη και σε άλλους αγώνες προσωπικούς που διαρκούν για χρόνια. Τότε θα δείξουμε δημιουργικότητα και ευαισθησία σε εξωτερικά ερεθίσματα, και θα βρούμε το φως σε όλες τις σκοτεινές γωνιές και χαραμάδες. Θα μάθουμε νέες συνταγές μαγειρικής και θα κάνουμε γνωριμίες που σε άλλες περιπτώσεις ίσως προσπερνούσαμε. Θα καταστρώσουμε σχέδια που σήμερα δεν μπορούμε καν να φανταστούμε, και θα εμπνεύσουμε άτομα από τη φοιτητική κοινότητα που δεν έχουμε ακόμη γνωρίσει. Θα αλληλοβοηθηθούμε και σε ό,τι και αν συμβεί στη συνέχεια, μαζί, θα έχουμε την τύχη και την ετοιμότητα να να ανταποκριθούμε.

Κλείνοντας, ευχαριστώ όλα εκείνα τα άτομα του φιλικού και επαγγελματικού μου κύκλου που κατάγονται από περιοχές που πλήττονταν ανέκαθεν από κρίσεις, συναδέλφους που μόνιμα βιώνουν την καταστροφή στο πετσί τους. Τις μέρες που πέρασαν, καμαρώσαμε μαζί για τραύματα του παρελθόντος που γιατρέψαμε, έχοντας επιπλέον θριαμβολογήσει για τις αλλοτινές ταλαιπωρίες μας. Νιώθουμε τώρα ευγνωμοσύνη που ζήσαμε τέτοιες καταστάσεις, γιατί αυτές οι παλιές πληγές του πολέμου μας χάρισαν δύναμη κι εμπειρία. Σας ευχαριστώ που υπερασπίζεστε την ελπίδα και που μοιράζεστε τη σοφία σας, μια σοφία έχει γεννηθεί μέσα από ανείπωτες τραγωδίες. Διότι η καταστροφή μπορεί να αποδειχθεί για όλο τον κόσμο ένα σπουδαίο δίδαγμα.

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΥ 

*Η Aisha Ahmad είναι επίκουρη καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο και συγγραφέας του βραβευμένου βιβλίου “Jihad & Co: Black Markets and Islamist Power” (Oxford University Press, 2017). Το Twitter της είναι @ProfAishaAhmad.

Ημερομηνία πρώτης δημοσίευσης:

27 Μαρτίου 2020. Το άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε στο The Chronicle of Higher Education με διαφορετικές εικόνες.

Πηγή: https://www.chronicle.com/article/Why-You-Should-Ignore-All-That/248366